آفتاب لیمویی رنگِ داراب در سفرنامه دکتر فرسام

جلیل سلمان-هفته نامه منشور داراب-روزنامه ها و مجلات قدیمی سال 49 را ورق می زنم.هر روزشان آبستن حادثه ای تلخ و شیرین بوده است.همانطور که صفحاتشان را دنبال می کنم به نام دکتر حسن فرسام(دانشیار دانشکده داروسازی) برخورد می کنم. نوشته ای از او در یکی از صفحات مرا مجذوب خود می کند.درست پنجاه سال از سفر او و دانشجویان دانشکده داروسازی به داراب می گذرد.سفری کوتاه اما خاطره انگیز که بخشی از آن در مهمانسرای داراب رقم خورده است.ما هم در بخشی از این سفر با آنها همراه می شویم.
دو اتوبوس حامل هشتاد نفر از دانشجویان دانشکده داروسازی، تهران را به مقصد جنوب ترک می کنند.آن ها با همراهی و راهنمایی دکتر حسن فرسام سفر خود را آغاز می کنند. ده روز پیش خبر آمدن این گروه به داراب رسیده بود.
مسیر حرکت مسافران از قبل مشخص شده و آن ها از طریق شیراز به قشم و سپس کرمان خواهند رفت.مسافران اتوبوس ها در هوای اردیبهشت ماه خود را به حافظ و سعدی می رسانند تا دمی در هوای مطلوب شیراز استراحت کنند. این گروه هشتاد نفره پس از بازدید از نقاط مختلف شیراز از راه سروستان به سمت فسا حرکت می کنند. نویسنده این سفرنامه ادامه می دهد: «جاده شیراز به بندرعباس خاکی است و از میان کوه ها می گذرد و گاهی آنچنان فضای وسیعی در میان کوه ها دیده می شود که گویی دشتی را با کوه تزئین کرده اند.دریاچه و به عبارتی آب گیر مهارلو در سمت چپ جاده قرار گرفته است و دهات به اطراف آن پناه برده اند.این منطقه سرسبزتر از آن است که تاکنون دیده ایم.در هر فاصله دهی است و درختی و زراعتی و مرد دهقانی با بیلی و گاوی و سگی.در اینجا جاده گویی دچار سرگیجه گشته است که دره های عمیق و وسیع را با پیچ و تاب دور می زند.کوه های آتش فشانی دو طرف دره را گرفته اند. سرانجام شهری برابرمان گشوده می شود با خیابانی آسفالت شده و چراغ های فلورسنت و درخت های سرو و تبریزی و خرما، اینجا فسا است. برای رفع خستگی و نوشیدن کولایی و برای شستن خاک ها از مسیر هاضمه درنگی می کنیم و سپس راه می افتیم.
باز همان جاده و کوه ها که کوچکتر شده اند و گاه گذاری دشتی می بینیم با دِهی که از داخل بعضی از آنها می گذریم و بچه ها دستهایشان را روی پیشانی می گذارند و با نگاه تنگ و دهان های باز اتوبوس را می نگرند و گاهی دستی هم تکان می دهند.

مهمانسرای داراب با گل و گیاه و درختان زیبایش برای افراد خسته پناهگاهی است بسیار راحت، و بدین ترتیب به صرف غذا می پردازیم .البته ده روز پیش یک نفر را برای تهیه غذا به داراب و شهرهای دیگر فرستاده بودیم.داراب شهری است کوچک با خیابانی که از میان شهر می گذرد با یک میدان که به حفره ای می ماند و درخت های بلند با شاخه های پریشان در دو طرف خیابان که تن به هوای گرم صحاری داده اند و باز چراغ های فلورسنت و جوان ها که زیر درخت ها درس می خوانند به امید موفقیت در کنکور دانشگاه؛ یعنی روزنی به سوی اجتماع چرا که از این راه می توان نان و گوشتی تهیه کرد و اتومبیلی و پُزی و جایی در اجتماع و در پس آن، همه چیز بی مزه و بی ارزش است اصلاً گویی زندگی نیست و اجتماع به حساب نمی آید و از اینجاست که این روزن تنها راه ورود به شهر رویایی است که باید به هر قیمتی شده با حفظ کردن مطالب از الف تا ی در زیر درختان داراب جواز آن را گرفت. آفتاب لیمویی رنگ حالت غم زده ای به دشت های اطراف داراب داده بود و جاده مثل پوست خربُزه گاز زده کنگره دار شده بود و داخل اتومبیل گویی جریان برق را به بدن مسافران وصل کرده اند اما دیگر راه زیادی نمانده بود و با فرا رسیدن شب جاده آسفالت پیدا شد و کلی سبب خوشحالی ما گردید که یک روز تمام را در چنین جاده ای گذرانیده بودیم.هوای مرطوب و چراغ ها از بندرعباس خبر می دهد و طولی نمی کشد به شهر می رسیم.» مسیر این مسافران پس از خلیج فارس به سمت استان کرمان می روند...
نویسنده این سفرنامه، استاد ارجمند، زنده یاد دکتر حسن فرسام، استادیار دانشکده داروسازی و از چهره های برجسته این رشته در ایران است.دکتر فرسام در روز ۵ مهر ۱۳۱۱ در تهران به دنیا آمد و با استعداد و پشتکار بی‌نظیری که در رشته داروسازی از خود نشان داد از چهره‌های درخشان این عرصه شد. او علاوه بر اخذ عالی‌ترین مدارک در زمینه شیمی دارویی، در رشته‌های انگل‌شناسی، مالاریاشناسی و علوم آزمایشگاهی نیز تحصیل کرد.حضور ارزشمند این استاد گران‌قدر در دانشگاه علوم پزشکی تهران، برکات زیادی برای دانشگاه و کشور به ارمغان آورد.وی علاوه بر انجام تحقیقات بسیار و کسب عناوین مختلف همچون استاد نمونه کشوری و پژوهشگر برتر، در پرورش چند نسل از تأثیرگذارترین افراد حوزه دارویی کشور نقش اساسی ایفا کرد. همچنین به‌عنوان مشاور ادواری سازمان جهانی بهداشت در طب سنتی و گیاهان داروئی، عضو پیوسته فرهنگستان علوم پزشکی ایران، عضو گروه واژه‌گزینی پزشکی فرهنگستان زبان و ادب فارسی، عضو انجمن دانشمندان علوم داروئی آمریکا، عضو جامعه پژوهشگران گیاهان دارویی آلمان و چندین انجمن داخل کشور خدمات بی‌نظیری را به ایران و دیگر کشورهای جهان ارائه کرد و ریاست موزه تاریخ علوم پزشکی ایران را هم به عهده داشت.دکتر فرسام در بهمن ماه سال 1394 درگذشت.یادش گرامی باد.

1399